[Amin_Mansouri]

واژه ارتودنسی از ترکیب دو واژه لاتین ortho به معنی راست و منظم و dontia به معنی دندان تشکیل شده است که در انگلیسی Orthodontics خوانده می‌شود.


همچنین این واژه در نگارش‌های آکادمیک و بخش‌های مربوطه در دانشکده‌های دندان پزشکی دنیا با عبارت Orthodontics and Maxillofacial Orthopedics به معنی «ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت» خوانده می‌شود. ارتودنسی، علم و تکنیک (مهارت) مرتب کردن دندان‌ها و رفع ناهنجاری‌های اسکلتی فک و صورت می‌باشد. مرتب و هماهنگ بودن دندان‌ها و فکین نه تنها از جنبه زیبایی، بلکه از جهات دیگری مانند تکلم، تغذیه و تنفس طبیعی، سلامت لثه و مسایل روحی- روانی دارای اهمیت است.
به گزارش "1 پارس" به نقل از سینانیوز, مشکلی که هم‌اکنون در جامعه وجود دارد، عدم تمایز بین دو گروه دندانپزشک عمومی و متخصصان ارتودنسی است، چون بسیاری از بیماران با دیدن کلمه ارتودنسی روی تابلو و یا سربرگ دندانپزشک عمومی فکر می‌کنند که آن دندانپزشک، متخصص ارتودنسی است. حکایت درمان‌های ارتودنسی در دندان پزشکی مشابه حکایت جراحی زیبایی بینی در پزشکی است. متولی اصلی درمان‌های ارتودنسی مشخص نیست.
اینجا مدعیان دو دسته‌اند؛ ارتودنتیست‌ها و دندان پزشکان عمومی. ارتودنتیست، دندانپزشکی است که پس از گذراندن سه سال دوره تخصصی در دانشکده دندانپزشکی موفق به اخذ این مدرک می‌شود. متخصصان ارتودنسی انجام درمان‌های ارتودنسی را حق مسلم خود می‌دانند و اغلب اعتقاد دارند دندان پزشکان عمومی نباید وارد این حوزه تخصصی شوند اما در واقع در بسیاری موارد ارتودنسی توسط دندانپزشکان عمومی انجام می‌شود.
بیشتر متخصصان ارتودنسی مخالف ورود دندان پزشکان عمومی به حیطه ارتودنسی هستند و درمان‌های ارتودنسی را کاملا تخصصی و معمولا خارج از توانایی و دانش دندان پزشکان عمومی می‌دانند. این ادعای ارتودنتیست‌ها البته سخن گزافی نیست. بسیاری از دندان پزشکان عمومی بدون داشتن دانش و مهارت کافی به درمان‌های ارتودنسی دست می‌زنند که نتیجه کار آن‌ها گاهی با خواسته و انتظار بیمار متفاوت است. ممکن است هزینه مادی و معنوی زیادی به بیمار وارد کند و حتی جبران خسارت آن ممکن نباشد.
شکایت از ارتودنسی
در سالیان اخیر تعداد شکایات مطرح شده در سازمان نظام پزشکی نسبتا افزایش یافته است. برخی از این شکایات به Malpractice ارتودنسی که توسط دندانپزشکان عمومی و یا متخصص انجام می‌گیرد مربوط می‌شود. تعداد پرونده‌های موجود در سازمان در ارتباط با Malpractice ارتودنسی دندانپزشکان عمومی افزایش نسبتا زیادی داشته است. پرونده‌های مربوط به Malpractice ارتودنسی توسط دندانپزشکان عمومی که منجر به صدور رای محکومیت گردیده حدود ۸۸درصد موارد را شامل می‌شود.
البته یک نکته!
در حال حاضر در کشور تنها بین ۲۵۰ تا ۲۶۰ دندان پزشک ارتودنتیست در کشور فعالیت می‌کنند. طی چند سال گذشته تعداد دانشکده‌هایی که مجاز به جذب دستیار تخصصی در رشته ارتودنسی بوده‌اند، از ۵ به ۹ دانشکده، افزایش یافته و شمار ورودی تخصصی در این رشته از ۲۰ به ۴۰ نفر رسیده است. با این حال هنوز بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ کشور از وجود متخصص ارتودنسی محروم‌اند یا تعداد ارتودنتیست‌ها در آن‌ها کافی نیست و مردم به ناچار به دندانپزشکان عمومی مراجعه می‌کنند.

چرا عمومی‌ها به سراغ ارتودنسی می‌روند؟
از زمانی که ارتودنسی به عنوان رشته‌ای تخصص در دندانپزشکی رواج یافت در میان دندان پزشکان مقبولیت زیادی پیدا کرد و بسیاری از دندانپزشکان عمومی به این رشته روی آوردند. بیشتر شاخه‌های دندان پزشکی در دوره عمومی به شکل کافی و حتی کاملی به دانشجویان دندان پزشکی آموزش داده می‌شود. اما آموزش مباحث ارتودنسی در دوره عمومی تنها شامل شناخت ناهنجاری‌ها و طرح درمان‌های پیشگیرانه است.
همین طرح درمان‌ها نیز معمولا در زمان محدودی که دانشجویان در بخش ارتودنسی می‌گذرانند به صورت عملی به آن‌ها آموخته نمی‌شود. به همین دلیل بسیاری از دندان پزشکان عمومی حتی قادر به تشخیص ناهنجاری‌ها در دهان کودکان و نوجوانان نیستند.
ارتودنسی یک رشتهٔ تخصصی دندانپزشکی است که با مرتب کردن دندان‌ها وفک‌ها برای بهبود ظاهر صورت، لبخند وسلامتی دهان سرو کار دارد. با درمان‌های ارتودنسی مشکلاتی نظیر نامرتب بودن یا روی هم افتادگی دندان‌ها، عدم قرار گیری صحیح دندانهای فک بالا وپائین روی هم، وضعیت نادرست فکین وگاهاً اختلالات مفصل‌های فکی تصحیح می‌گردد.
در بسیاری موارد در جامعه مطرح می‌شود که ارتودنسی باعث پوسیدگی در دندان‌ها، مشکلات لثه و تحلیل در ریشه دندان می‌شود. همچنین برخی معتقدند افرادی که ارتودنسی کرده‌اند بعد از مدتی دندانهایان به حالت اولیه باز می‌گردد. به سراغ دکتر مرتضی اردوبازاری ارتودنتیست آمدیم و سوالاتمان را از وی پرسیدیم.

دکتر مرتضی اردوبازاری ارتودنتیست، درباره پوسیدگی دندانی در افرادی که ارتودنسی کرده‌اند، عنوان کرد: «این موضوع صحت دارد. وسایلی که بر روی دندان‌ها گذاشته می‌شوند در بهداشت دندانی اختلال ایجاد می‌کنند چون تمیز کردن تمام سطوح دشوار‌تر شده و مراقبت‌های بیشتری می‌طلبد اما این موضوع قابل پیشگیری است.»
وی ادامه داد: «متاسفانه در جامعه ما از نظر فرهنگی موضوع ارتودنسی به درستی شناخته نشده است. ارتودنسی امری تخصصی بوده که باید توسط متخصصان ارتودنتیست انجام شود اما در کشور بسیاری از دندانپزشکان عمومی اینکار را انجام می‌دهند که به دلیل نداشتن علم این موضوع اغلب موجب مشکلات لثه‌ای می‌شوند.»
این استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه شهید بهشتی تاکید کرد: «دوره ارتودنسی ۴ساله بوده که پس از دوره دندانپزشکی عمومی است.» دکتر اردوبازاری در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه ارتودنسی باعث تحلیل ریشه دندان می‌شود، اذعان کرد: «تحلیل ریشه دندان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در بیشتر موارد دلیل تحلیل ریشه شناخته نشده است ولی در برخی موارد کاربرد نیرو‌ها می‌تواند بر این موضوع تاثیرگذار باشد.»
وی افزود: «مشکلات فکی و مشکلات اسکلتی هم باعث تهدید ریشه می‌شود و خود ساختمان دهانی فرد شرایط تحلیل ریشه را بوجود می‌آورد.» این استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه شهید بهشتی در زمینه سنی که برای ارتودنسی توصیه می‌شود، خاطرنشان کرد: «ارتودنسی به دو دلیل صورت می‌گیرد. در برخی به دلیل مشکلات اسکلتی است که روابطه ۲ فک مشکل دارد. در این موارد در سنین کمتر که کودک در حال رشد است این ارتودنسی انجام شود.»

وی افزود: «در دختران ۸تا ۱۰ سالگی و در پسران تا ۱۲ سالگی که تغییرات اسکلتی انجام می‌شود می‌توان با ارتودنسی درمان داشت اما در سنین بالا‌تر باید جراحی کرد که به مراتب دشوار‌تر است.» دکتر اردوبازاری در رابطه با دسته دوم علت ارتودنسی اذعان کرد: «چنانچه مشکل بیمار تنها نامرتب بودن دندان‌ها باشد، می‌توان در هر سنی به شرط سلامت لثه دندان‌ها اقدام به درمان کرد.»
این استاد دانشکده دندانپزشکی دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به احتمال برگشتن مشکلات دندانی، گفت: «اصولا درمان‌های ارتودنسی به دلیل جویدن غذا، عضلات مایل به برگشتن به حالت اولیه است اگر بعد از درمان ارتودنسی حدود ۱ سال از دستگاه‌های نگه دارنده استفاده شود دندان‌ها به‌‌ همان شکل حفظ می‌شوند. اگر درمان به صورت صحیح باشد برگشت به حداقل می‌رسد..»
وی افزود: «در بیشتر موارد توصیه می‌شود که برای موارد جزئی ارتودنسی صورت نگیرد. متخصصین باید به بیمار آگاهی لازم را بدهد که همیشه نتیجه‌ای که در ذهن بیمار هست با آنچه از دست می‌دهد کمتر است. به طور نمونه